Aşık Oyunumuz
Yöremize özgü oyunlardan olan aşık oyununun nasıl oynandığını anlatmaya çalışacağız. Zaten bizim köyde bilhassa yaylada ve aladağda belli bir süre kalıp bu oyunu bilmeyeni yoktur. Aşağıda aşık oyunu oynamak için gerekli şema gösterilmiştir. Köyümüzde bu şemadaki görülen meleleri kazmak için (genelde çayır çimen gibi yeşillik yerlerde oynanması sevildiğinden) yeşil bir alana ihtiyaç duyulur. Ancak böyle bir alan bulunmazsa toprak üzerine de kazılabilir. Eğer toprak kazılmayacak kadar sertse ya da melelerin kazıldıktan sonra kapanması gibi zorlaştırıcı sebepler mevcutsa Yukarıdüğerliler için bu da dert değilldir. Elin oğlu tavlayı yapmak için uğraşır da benim köylüm onlardan geri kalır mı! Köyümüzde bunun için doğrama atölyesinde yapılmış özel düzenek dahi mevcuttur. Eee Dörtdivan ot vaktinin, güz vaktinin geldiğini bizim köyde
n öğrendiğine göre o kadar iş bizim köyümüzün gençleri için su içmek kadar sıradan bir iş olacaktır. Oyunu oynamak için aşağıdaki şekilleri çizmeniz gerekmektedir. İlk sıradakiler 9 adet mele kazılacak (oyuncuların önünde bulunanlar) ortadakiler 8’er adet kazılacaktır. Toplam 34 adet mele kazılması şarttır. Neden 34 derseniz “biz böyüklerimizden böyne gördük” cevabını alırsınız. Yani dedemizin dedesinin dedesi gibi uzayan bir silsileden beri böyle bilinmiş ve böyle oynanmaktadır. Oyuncuların önünde bulunan 9 adet mele bulunan yerlere genelde büyük taş- küçük taş, taş – kiremit, kuzumelek(kozalak)- odun kırıntısı gibi maddeleri koymakta özgürsünüz. Ama onları koymadan oynamak gibi bir düşünce içine girmeyiniz ( hedi re olum seni mi beklicüz, üre abıca bu bilmiyo herhal gel ikimiz oyniviyemde öğrensin, şindi bak abıca buna aşık derler) oynayamazsınız.
Şindi isteseniz yokarıköyün azıynan aşık oynamiya başliyam. Gırmızıla ( kırmızı ufak taşlar) güccük daş olsun, gök olanlada böyük daş ( mavi renklilerde büyük taş)olsun. Olsun mu olsun abıcaaa
İramazinan Erecep oynasın bizde seyrediviyem bakam kim yenecek…. Gırmızıla İramazanın gökle Erecepin oluvesin.
(Oyunu oynamak için önce aşık yapacuz daha acele etmen saburlu olun. Küyner ağacından mı çam ağacından mı yonsam gavak mı söğüt mü hangı ağaçtan aşık yapacağınıza siz karar verin. Emme çok uğraşmak istemiyosanız söğütten yapın.)
İRAMAZANIN OYNADUĞU OTUDUĞU YER
ERECEPİN OYNADUĞU OTUDUĞU YER
Aşık oyununda aşıkların uzunluğunun nizami bir ölçüsü bulunmasa da 15 santimetre civarında olması aşıkları tutabilmek için normal bir ölçüdür. Aşıkların genişliği için aşık yapılacak ağacın çapı 9-10 civarında olması gerekmektedir. Aşık için seçtiğiniz bu boyutlardaki iki ağaç dalı ortadan ikiye düzgün olarak yarılacak ve ortaya çıkan bu dört parça hafifçe düzgün hale getirilince aşıklarımız ortaya çıkacaktır.
Aşağıda aşıklar için örnek çözümler ve attığımız aşıklar yere düştüğünde açık ya da kapalı olması durumunda ne anlama geldiği gösterilecektir.
Siyah olanlar aşıkların kapalı halini açık renkte olanlar da açık gelmesi durumunu gösterir.
ÜÇ KAPALI BİR AÇIK GELDİĞİNDE “KODA” Oyuna başlayabilmek için mutlaka koda atmak gerekir. Köyümüzün diğer tabiriyle “bıza”. Yoksa Babanız kaymakam, dayınız Abdullah Gül olsa yine başlayamazsınız. Ve her taş için oynama hakkına sahip olabilmeniz için o taş için ayrıca koda atmanız gerekir.
İKİ KAPALI İKİ AÇIK = “İKİLİ” Melelerde taşı iki mele ileriye götürmenizi sağlar. Tabi “koda” attıktan sonra J Başka atış hakkı sağlamaz.
BİR KAPALI ÜÇ AÇIK = “ÜÇÇE” Ya da üçlü. Üç hamle ileri gidebilirsiniz. Başka atış hakkı sağlamaz. Koda atamadıktan sonra bir önemi yoktur.
DÖRT AÇIK : “ DERTLİ” Dört hamle yapmanızı sağlar. Ve dertli attığınıza bir atış hakkı daha kazanırsınız. Arka arkaya birkaç tane dertli atarsanız rakibiniz sinirlenecektir.
DÖRT KAPALI: “ DELİ” Altı hamle ileriye gitmenizi sağlar. Deli attığınızda bir atış hakkı daha kazanırsınız.
NASIL OYNANIR :
1- Genelde karşılıklı iki kişi arasında oynanır. Ama ikişerli olmak üzere dört kişi tarafından da oynanabilir.
2- Oyuna her oyuncu 9 adet taşla başlar.
3- Oyuna başlamak için mutlaka “koda” atmanız gerekmektedir.
4- Her taşla oynayabilmek için o taşı oyuna dahil edebilmek için ayrıca koda atmak gerekir. Yani 9 adet taşa en az “koda” atılması gerekmektedir.
5- Oyuna başladığınız taşlarla hareket ederken amacınız rakibinizin taşlarını bitirmektir. Kim daha önce rakibinin taşlarını bitirirse oyunu o kazanır.
6- Aşık kuru kuruya oynanmaz derler. İşi tatlandıran tarafı da budur. Eskilerden bisküvisine, kolasına, çayına vs oynanırdı. Belki şimdiki gençler kontörüne oynarlar J
7- Koda ile oyuna başladığınız taş oyundayken rakibiniz tarafından yenirse, yeniden taşlarla oynayabilmeniz için koda atmanız gerekmektedir.
8- Aşık oyununda ilk taşı çıkarken kodayı oynamak mecburidir. Diğerlerini ikili, üççe, dertli, deli, gibi puanlarınızı isterseniz oynamayabilirsiniz.
9- Oyumuzun daha bir çok incelikleri mevcuttur. Ancak anlatılan bu genel kurallar iyice öğrenildikten sonra diğer noktalar pratik yapılarak öğrenilebilir.
AŞIK HAKKINDA SÖYLENEN DEYİMLER ( köyümüzün söyleyişi ile)
Sen beninen aşık atamazsıng
Kiminen aşık attuğunu sanıyong
Sen unnan aşık atabülüng mü
Şimdilik aşık oyununa ilişkin söyleceklerimiz burada bitiyor.
Üre hemen bızalıveding abıca bi dagga duramadıng J
Olum senin gibi gısır mı bitürecin bızalıcın tabi J
Köyümüzde oynanan diğer oyunlar horak, höllü, met, üflüklü ( ıslıklı) saklambaç gibi oyunlardır. Zamanla bu oyunları da anlatabilmek üzere Allah’a emanet olun…
---------------------------------------------------------------------------------------------
Horak Oyunu:
Bir toplumu diğer toplumlardan ayıran faktör kültürdür. Sözlükler kültürü "Bir topluluğun tinsel özelliğini, duyuş ve düşünüş birliğini meydana getiren gelenek halindeki her türlü yaşayış, düşünce ve sanat varlıklarının tümü" olarak tarif eder. Dörtdivan'ın kültürünü araştırmaya başladığımızda çocukken oynadığımız oyunların çok önemli bir yer tuttuğunu farkettik. Bazıları unutulan, bazıları da günümüzde halen oynanan bu oyunları tek tek ele alıp, tarihçesi, oynanışı ve kuralları ile yazılı hale getirip, gelecek nesillere aktarmayı kendimize bir görev bildik. HORAK OYUNU Oyun en az ikişer kişilik iki takım halinde oynanır. Oyun için gerekli olan malzeme: 1-Horak (5-10 cm boyunda 3-5 cm çapında ucu topaç gibi yontulmuş ağaç) 2- Sopa ( Horak'a vurmak için 3-7 cm çapında, 50-100 cm uzunluğunda ) 3- Tahta (15-30 cm genişliğinde, 50-100 cm boyunda, muhtelif kalınlıkta) Oyun oynanacak alan seçilir. Tahtanın bir ucunun altına taş konularak yükseltilir. Diğer ucu yerde kalır. Böylece rampa elde edilmiş olur. Horak bu rampanın ucuna konur. İki takımdan birisi vurucu, diğeri tutucu olur. Tutucu olan takım horağın konulduğu rampanın karşısında ( rampanın yaklaşık 8-10 metre önüne) çizilen çizgiden sonra istedikleri yerde dururlar. Vuran takımda kaç oyuncu varsa her biri sırayla horak'a vurur. Tutucular horağı yere düşmeden tutmaya çalışırlar. Tutulan her horak, tutanlar için sayı, tutulamayan horaklar ise atıcılar için sayı olur. Vurucu rampanın kenarına gelerek sopayla horağa hızla vurur. Horak daha önceden çizilen çizgiyi geçmişse sayı karşı takımın olur. Vuruculardaki her oyuncu horağa birer defa vurduktan sonra yer değiştirilir. Vurucular tutucu, Tutucular da vurucu olur. Oyun 3 yada 5 defa yer değiştirilerek oynanır. 3 yada 5 defada alınan sayıların toplamına göre en çok sayıyı alan taraf galip gelmiş olur. Yöremizde bu oyun 14-25 yaş arası genç kızlar ve gelinler tarafından oynanır. Bu oyunla ilgili belli köylerde (Kadılar, Çardak; Çalköy) Horak Mayhası adı altında eğlenceler düzenlenir. Eylül ve Ekim aylarında yukarıda sayılan köylerde düzenlenen mayhalara (Panayır) çevre köylerden takımlar gelir. Köy takımları arasında horak müsabakaları yapılır. Bu müsabakalarda galip gelen takımlara mağluplar tarafından yemek ikram edilir. Yemek bütün takımlarla birlikte yenir. Bu oyun için kurulan mayhada(Panayır) ihtiyaçları olanlar alış-veriş yapma imkanı bulurlar Birbirleriyle tanışıp kaynaşırlar. Yeni dostlukların temeli atılır. Yakın zamana (1970'li yıllara) kadar oynanan bu oyun, kurulan panayırlar günümüzde unutulmaya yüz tutmuştur.
Kaynak :
Horak oyunu yazı içeriği http://dortdivan.tripod.com/tanit.html adresinden alınmıştır.
